جایزه ایگنوبل
قورباغه پرنده. این قورباغه زنده بصورت مغناطیسی شناور ماندهاست. آندره گیم از دانشگاه نیمیخن و مایکل بری از دانشگاه بریستول به دلیل این کشف جایزهٔ ایگنوبل فیزیک را در سال ۲۰۰۰ دریافت کردند. هرچند گیم در سال ۲۰۱۰ جایزه نوبل در فیزیک را نیز بدست آورد.
جایزه ایگنوبل
جایزه ایگنوبل (به انگلیسی: Ig Nobel Prize) تقلیدی تمسخرآمیز از جایزه نوبل است که همه ساله در اوایل اکتبر (تقریباً در زمان اعلام نتایج جایزه نوبل) به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرو رفتن مردم شود» اعطا میشود. این جایزه توسط مجلهٔ طنز علمی سالنامه تحقیقات غیرمحتمل (به انگلیسی: Annals of Improbable Research) سازماندهی میشود.
ارایه مراسم این جایزه، که در سالن تئاتر ساندرز (به انگلیسی: Sanders Theater) دانشگاه هاروارد برگزار میشود، به عهده گروهی از برجستگان و شایستگان جایزه نوبل است. مراسم هر سال با مجموعهای از سخنرانیهای عمومی برندگان جایزه در امآیتی خاتمه مییابد.
تاریخچه
اولین جایزه ایگ نوبل در سال ۱۹۹۱ به اکتشافهایی اعطا شد که نمیشود یا نمیتوان دوباره انجامشان داد. هر ساله، ۱۰ جایزه در چندین رشته اعطا میشود. این رشتهها علاوه بر رشتههای موجود در جایزه نوبل، مانند شیمی، فیزیک، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح، شامل موارد دیگری، از جمله بهداشت عمومی، مهندسی، زیستشناسی و پژوهشهای میانرشتهای (به انگلیسی: interdisciplinary research) هم میشود. به جز سه جایزه در اولین سال برگزاری (به Administratium، Josiah Carberry و Paul DeFanti که بیشتر جنبه طنز داشته)، باقی جایزههای ایگ نوبل برای موفیتهای واقعی داده شده است.
گاهی این جایزه به نشانه انتقاد (یا حتی هجو ملایم) به کسی یا سازمانی داده میشود. دو جایزهای که به پژوهشهایی در زمینه هومیوپاتی اعطا شد و یا جوایزی که با دولت ایالتی کانزاس و کلرادو ایالات متحده آمریکا، برای پایداری در تدریس فرگشت داده شد، و همین طور جایزهای که به نشریه Social Text، به خاطر اشتباه فاحشی که هیات تحریریهاش در ماجرای سوکال مرتکب شده بود، تعلق گرفت، نمونههایی از این دست هستند. با این حال، در بیشتر موارد، سعی میشود که توجه مخاطبان به مقالههایی جلب شود که به جنبهای فکاهی یا غیرمنتظره پرداختهاند. این موارد طیف وسیعی را در بر میگیرند؛ از کشف تحریک حس جنسی شترمرغ در حضور انسان گرفته تا تلاش برای این مطلب که سیاهچالهها تمام امکانات فنی لازم برای جهنم بودن را دارند.
در سال ۲۰۱۰ میلادی آندره گیم (به انگلیسی: Andre Geim) اولین کسی بود که همزمان هر دو جایزه نوبل و جایزه ایگ نوبل را از آن خود کرد.
نام
نام ایگ نوبل متناسب با روحیه طنز حاکم بر این جایزه انتخاب شده و نوعی بازی با واژه Ignoble (در انگلیسی به معنی ناجنس، پست و غیراصل) است. ضمن این که با جدا کردن پیشوند Ig از nobel و تغییر بخش دوم به صورت Nobel اشاره به جایزه نوبل هم شده است. باید اضافه کرد که تلفظ این دو واژه اندکی با هم تفاوت دارد. بدین صورت که ignoble به صورت /ɪɡˈnoʊbəl/ و دیگری به صورت /ˌɪɡnoʊˈbɛl/ ig-no-bell تلفظ میشوند.
مراسم
جایزه ایگ نوبل، هر ساله طی مراسمی، که پیشتر در امآیتی و اکنون در سالن تئاتر ساندرز دانشگاه هاروارد برگزار میشود، توسط برندگان واقعی جایزه نوبل به برندگان اعطا میشود. یکی از شوخیهای رایج در این مراسم مربوط به دختر کوچکی، با نام مستعار Miss Sweetie Poo است که در صورتی که سخنرانی کسی طولانی شود، با صدای زیری مدام فریاد میزند «لطفا، بس کن! حوصلهام سر رفت.» جمله پایانی سنتی مراسم این است: «اگر امسال جایزه نبردید، و بهخصوص اگر بردید، سال بعد موفقتر باشید1 »
از دیگر شوخیهای مرسوم حین برگزاری مراسم پرتاب کردن موشکهای کاغذی بوده، که از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد به دلایل امنیتی انجام نمیشود! در سالهای قبل رسم بر این بوده که پروفسور روی گلوبر (برنده جایزه فیزیک نوبل سال ۲۰۰۵ میلادی) عهدهدار جاروکشی پس از پرتاب موشکها بوده است.
انجمن کامپیوتر هاروارد (به انگلیسی: Harvard Computer Society)، انجمن علمیتخیلی هاروارد-ردکلیف (به انگلیسی: Harvard-Radcliffe Science Fiction Association) و انجمن دانشجویان فیزیک (به انگلیسی: Harvard-Radcliffe Society of Physics Students) حامیان دایمی مراسم و جوایز هستند.
بازتاب در رسانهها
مراسم سالانه جایزه ایگ نوبل توسط رادیوی عمومی ملی ایالات متحده آمریکا ضبط و پخش میشود. ضمن آن که پخش زنده آن را هم میتوان از طریق اینترنت دید. رادیوی مذکور نسخه ضبطشده را در روز جمعه پس از جشن شکرگزاری و در برنامه Science Friday پخش میکند. حاضران مراسم هم به همین خاطر در ابتدای مراسم نام کوچم مجری این برنامه رادیویی (Ira Flatow) را سرودگونه میخوانند.
از سال ۲۰۰۳ میلادی تا کنون سه کتاب در مورد این جایزه چاپ و منتشر شده است:
ü جایزه ایگ نوبل (به انگلیسی: The Ig Nobel Prize) - سال ۲۰۰۲ میلادی، آمریکا، شابک: ویژه:منابع کتاب/0-452-28573-9
ü جایزه ایگ نوبل ۲ (به انگلیسی: The Ig Nobel Prize 2) - سال ۲۰۰۵ میلادی، آمریکا، شابک: ویژه:منابع کتاب/0-525-94912-7
ü مردی که تلاش کرد خودش را تاگسازی کند (به انگلیسی: The Man Who Tried to Clone Himself) - سال ۲۰۰۶ میلادی، آمریکا، شابک: ویژه:منابع کتاب/0-452-28772-3 (توضیح: این کتاب چاپ مجدد کتاب فوق با یک عنوان جدید است.)
از سال ۲۰۰۳ به بعد، یک تور ایگ نوبل نیز جزو برنامههای هفته ملی علم (به انگلیسی: National Science week) بریتانیا قرار داده شده است.
مقبولیت
در سال ۱۹۹۵، رابرت می (به انگلیسی: Robert May)، زمانی که مشاور ارشد علمی دولت بریتانیا بود، درخواست کرد که سازماندهان این جایزه از اعطای آن به دانشمندان بریتانیایی خودداری کنند. وی خطر به سمت مسخرگی کشیده شدن پژوهشهای راستین علمی و کماهمیت شدن این کوششهای علمی در انظار عمومی را دلیل این درخواست اقامه کرده بود. اما نشریه شیمی و صنعت (به انگلیسی: Chemistry & Industry) طی مقالهای استدلالهای وی را مرود دانست.
در سپتامبر ۲۰۰۹ میلادی، مقالهای به عنوان «جنبه شریف ایگ نوبل» (به انگلیسی: A noble side to Ig Nobel) در نشریه The National منتشر شد. در این مقاله آمده است که گر چه ایگ نوبل پژوهشهای بیاهمیت را به باد سخره میگیرد، اما تاریخ نشان داده که گاهی همین پژوهشهای جزیی به کشفیات بزرگی انجامیده است. برای مثال، در سال ۲۰۰۶ پژوهشی نشان داده که پشه آنوفل(به انگلیسی: Anopheles) به اندازه یکسانی به بوی پنیر لومبرگر (به انگلیسی: Limburger) کشش دارد که بوی پای انسان، که همان سال برنده جایزه ایگ نوبل در رشته زیستشناسی شد. در صورتی که در نتیجه مستقیم همین پژوهش بود که بعدها با استفاده از همین نوع پنیر، برای مقابله با همه"گیری بیماری مالاریا، تلههایی در مناطق حساس و راهبری آفریقا کار گذاشته شد.