هومئوپاتی، Homeopathy i/ˌhoʊmiˈɒpəθi/ (همیوپاتی یا هومیوپاتی) یا همسان‌درمانی (ترکیب دو کلمه یونانی hómoios ὅμοιος "مشابه" + páthos πάθος "بیماری") . بنا به ادعای طرفداران آن، هومیوپاتی یک روش درمانی است که باتحریک سیستم ایمنی بیمار با داروهای هومئوپاتی، فرد را به سمت بهبودی سوق می‌دهد. بر پایه اصول نخستین هومیوپاتی هر ماده‌ای که دربدن تندرست یکسری نشانه‌های بیماری ایجاد کند درصورت تجویز به فرد بیمار باهمان علایم، (با مقادیر بسیار کمتر دارو) بیماری وی را درمان خواهدکرد، البته به شرط آنکه نشانه‌های موجود در بیمار و نشانه‌هایی که آن ماده دارویی می‌تواند ایجاد کند، تا حد ممکن همانند باشد. بهترین مثال برای این قانون، "واکسیناسیون" می باشد که در آن از ویروس و یا میکروب مشابه و یا ضعیف شده همان بیماری برای ایجاد ایمنی و یا درمان آن استفاده می شود. خصوصیات روحی و عصبی جایگاه ویژه‌ای در درمان هومیوپاتی دارد. اگرچه بیمار تنها برای یک درد جسمی به پزشک هومیوپات مراجعه کرده‌است، ولی باید واقعیت‌های روحی، عاطفی و عصبی خود را با پزشک درمیان بگذارد. مبلغین این روش چنین اظهار می‌کنند که هر بیماری که نیروی حیاتی وی از میان نرفته باشد می‌تواند از هومیوپاتی انتظار بهبود داشته باشد. با نگرش به اینکه هومیوپاتی با تحریک سیستم ایمنی بدن عمل می‌کند، چنانچه این سیستم و ساختار بدن دچار نابودی برگشت ناپذیر شود امید به بهبود کاهش می‌یابد. هومیوپاتی یعنی همانند بیماری و به تعبیری دیگر درمان با همانند، یا درمان بدست عامل همانند بیماری است. مهم‌ترین ویژگی این روش درمانی نگرش کلی به انسان‌ها از دید جسمی، روانی و احساسی است. با این حال بعضی از تحقیقات علمی اثری فراتر از شبه داروها را برای داروهای هومئوپاتی قائل نشده‌اند. از سوی دیگر تحقیقات علمی دیگری نیز ارائه شده اند که مؤید تاثیر داروهای هومیوپاتی می باشند.[

این روش درمانی در سال ۱۸۱۰م توسط پزشک نابغه آلمانی "ساموئل هانمن" معرفی شد. وی در طول سالها تلاش بی وقفه توانست هومیوپاتی را توسعه دهد و از آن در درمان بیماریها استفاده کند. نتیجه تلاشهای او در کتابی به نام Organon of Medicine (ارغنون پزشکی) که حاوی تمام اصول هومیوپاتی و روش درمان به این شیوه می‌باشد، آورده شده و شش بار توسط وی تکمیل و به روز شده‌است. داستان کشف هومیوپاتی توسط هانمن از آنجا آغاز می شود که وی در حال ترجمه کتاب داروشناسی دکتر کولن، استاد دانشگاه ادینبورگ بود که به این جمله برخورد می کند که در آن علت تاثیر داروی گنه گنه در درمان مالاریا را به قابض و تلخ بودن آن نسبت می دهد. وی این استدلال را نمی پسندد و برای درک نحوه تاثیر گنه گنه شروع به خوردن مقادیری از آن می کند و با تعجب می بیند که علائم مالاریا در وی ظاهر می شوند. وی با تکرار مشاهدات و آزمایشات خود به این نتیجه می رسد که هر ماده‌ای که بتواند علایم بیماری را در یک فرد سالم ایجاد کند می‌تواند همان علایم را در فرد بیمار، درمان نماید و به این اصل مهم هومیوپاتی دست می یابد که همواره مشابه، مشابه را درمان می‌کند.

 پس از او دانشمندان بسیاری در تکامل هومیوپاتی نقش داشته‌اند که می‌توان از دکتر بونینگ هاوزن، دکتر جیمز تایلر کنت، د. ویلیام بوریکه، د. فاتاک و دانشمندان معاصر د. راجان سانکران از هند، د. جرج ویتولکاس از یونان (برنده جایزه نوبل آلترناتیو) و دکتر مسعود ناصری از ایران نام برد.

 

قانون اول همیوپاتی

در هومیوپاتی هیچ دارویی وارد فارماکوپه هومیوپاتی نمی‌شود مگر اینکه ابتدا گزارشات توکسیکولوژی مربوط به آن دارو بررسی شده و علاوه بر آن در شرایط امن بر روی افراد سالم آزمایش شود. این مسئله باعث می‌شود که تاثیرات فیزیولوژیک یک دارو بر فرد سالم در مورد هر دارو کاملا شناخته شده باشد.

 

وضعیت قانونی هومیوپاتی

هم‌اکنون از هومپوپاتی درشبکه‌های درمانی بسیاری از کشورهای جهان به عنوان یکی از روش‌های درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود و دارای مراحل آموزش اکادمیک می‌باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا ‪ FDA کلیه داروهای هومیوپاتی را تحت عنوان فارماکوپه هومیوپاتی آمریکا " به‌رسمیت شناخته‌است. این روش درمانی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا، هندوستان، پاکستان، برزیل و بسیاری از دیگر کشورها خدمات درمانی به بیماران ارایه می‌دهد. سازمان جهان بهداشت " در کتابی تحت عنوان وضعیت حقوقی طب مکمل/سنتی در جهان به تفصیل راجع به جایگاه هومیوپاتی در نظام بهداشتی کشورهای مختلف توضیح می‌دهد.

 یکی از سازمان‌های بزرگ بین‌المللی در زمینه هومیوپاتی جامعه بین‌المللی پزشکان هومیوپات " است که ایران نیز عضو آن می‌باشد. در ایران نیز شورای عالی ارزشیابی وزارت بهداشت در سال ۱۳۷۴ هومیوپاتی را به عنوان یک روش درمانی مورد تایید دانست. در سال ۱۳۷۷ وزیر بهداشت وقت دستور العمل تعیین تکلیف پزشکان شاغل به هومیوپاتی را به واحدهای تابعه ابلاغ کرد و در سال ۱۳۸۱انجمن هومیوپاتی ایران " تشکیل شد و هم اکنون مشغول به کار است. این انجمن با همکاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظام پزشکی برای ساماندهی هومیوپاتی در کشور تلاش می‌کند.

 

داروهای هومیوپاتی

این داروها اکثراً منشا طبیعی دارند که بیش از ‪ ۷۰درصد از گیاهان، ‪ ۲۰درصد از عناصر کانیها و مواد طبیعی و مابقی از منشا حیوانی تهیه می‌شوند.

 داروهای هومیوپاتی با طیف وسیعی از رقت دارو (رقیق کردن دارو) تجویز می شوند. در اکثر موارد داروها با رقتهای بسیار بالا تجویز می شوند ولی رقتهای پایین و حتی خود عصاره اولیه دارو (محلول مادر) نیز در مواردی کاربرد دارند. این مطلب بیانگر این موضوع است که استفاده از رقتهای بالا (که اکثر انتقادهای موجود به هومیوپاتی به دلیل این موضوع است) جزو اصول هومیوپاتی نمی باشد و شیوه های متنوعی جهت تهیه وتجویز داروهای هومیوپاتی وجود دارد و گروهی از هومیوپات ها تنها داروهای با رقت پایین (زیر عدد آووگادرو) را تجویز می کنند.

ساموئل هانمن

 

 ساموئل هانمن "بنیان گذار هومیوپاتی" نیز در ابتدا با داروهای خام (رقیق نشده) بیماران را درمان می کرد وسپس به تجربه دریافت که رقیق کردن داروها (با شیوه خاص خودش) می تواند تاثیر بهتری از نظر درمانی و درضمن عوارض کمتری داشته باشد.

 اخیرا تحقیقات متعددی انجام شده که تاثیر داروهای با رقت بالا را تایید کرده اند که مشهورترین آنها توسط "لوک مونتانیه" ویرولوژیست معروف فرانسوی "کاشف ویروس ایدز و برنده جایزه نوبل" انجام شده است.

 

نحوهٔ تهیهٔ داروهای هومیوپاتی

روشهای مختلفی جهت تهیه داروهای هومیوپاتی وجود دارد و همان طور که در بالا ذکر شد حتی در مواردی از محلول مادر جهت درمان استفاده می شود و لیکن رایج ترین روش تهیه داروها روش سنتیمال (centimal)می باشد که در آن در هر مرحله از رقت یک به صد استفاده می شود که به شرح زیر می باشد.

 مادهٔ مورد نظر را درون الکل ۶۰٪ می‌ریزند و در طی دو هفته آن را از صافی عبور می‌دهند. به مادهٔ بدست آمده، محلول مادر می‌گویند. برای کم کردن و در واقع از بین بردن مواد سمی آن، از محلول مادر یک قطره (cc ۱) برداشته و در ۹۹ قطره (۹۹ cc) آب می‌ریزیم. با این کار، محلول ۰٫۰۱ بدست می‌آید. دوباره یک سی سی از این محلول را در ۹۹ سی سی آب می‌ریزیم و این بار محلول ۰٫۰۰۰۱ بدست می‌آید.

 بین هر مرحله رقیق سازی، شیشه حاوی محلول را به تعداد ۱۰۰ الی ۲۰۰ بار با تکانهای شدید ضربه‌ای به هم می‌زنیم. این عمل در تهیه داروهای هومیوپاتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تنها با رقیق کردن نمی‌توان به قدرتهای بالاتر دست یافت.

 اگر به رقیق کردن محلول تا ۱۲ بار ادامه دهیم، محلول ۱۰ به توان منفی ۲۴ به دست می‌آید که از عدد آووگادرو کوچک‌تر می‌شود. که این بدین معنی ست که حتی یک مولکول از این ماده در محلول وجود ندارد.

 این عمل را تا ۶ ، ۱۲ ، ۳۰ ، ۱۰۰ و یا ۱۰۰۰ بار تکرار می‌کنند و جالب اینجاست که هر چه محلول رقیق تر می‌شود، خاصیت دارویی آن قوی تر می‌شود.

 هر چند که این موضوع موجب می‌شود که بسیاری به هومیوپاتی به دیده تردید بنگرند.

 داروهای هومیوپاتی به علت خواص خاص خود ممکن است در شرایط خاصی بی اثرشوند:مثل سرما و گرما ی زیاد. محیط نقش موثری در خراب شدن داروها دارد. از سوی دیگرقرار گرفتن در میدان مغناطیسی وسایل برقی نیز در بی اثر شدن دارو نقش دارند. نور زیاد و مستقیم خورشید نیز از عوامل موثر شناخته شده‌است. عطر و ادوکلن نیز نباید در کنار داروهای هومیوپاتی نگهداری شوند.

 

جیمز تیلور کنت

منبع: ویکی‏پدیا