رشید بهبودف
Rashid Behbudov
رشید بهبودف
رشید بهبودف (به ترکی آذربایجانی: Rəşid Məcid oğlu Behbudov) (۱۹۱۵ - ۱۹۸۸)فرزند مجید بهبودلی یکی از خوانندگان جمهوری آذربایجان است که به جهت اجرای اپراهای مشهور، شهرت جهانی یافته‌است.
رشید بهبودوف در سال ۱۹۱۵ در شهر تفلیس در جمهوری گرجستان چشم به جهان گشود. عمده شهرت وی به خاطر اجرای نقش عسگر در نمایش موزیکال آرشین مال آلان است.
استعداد نادر رشید بطور یک‌شبه آشکار نشد، هر چند بمحض اینکه او کشف شد شهرت او چون آتش سرکشی پخش شد. رشید بطور خستگی‌ناپذیری به سفر می‌رفت و در سراسر دنیا کنسرت‌هایی را یکی پس از دیگری اجرا می‌کرد، در زمانی که مردم شوروی در جو خفقانی موسوم به پرده آهنین زندگی می‌کردند.
وی به کشورهای زیادی از جمله ایران، انگلیس، فنلاند، ترکیه، چین، بلغارستان، یوگسلاوی، بلژیک، اتیوپی، هند، عراق، شیلی، آرژانتین و دیگر کشورهای آمریکای جنوبی سفر کرد و در هر کشور حداقل ترانه‌ای به زبان آن کشور خواند بطوری که در مجموعه آثار او حدود ۵۰ ترانه به زبانی‌های غیر ترکی آذربایجانی است.
از جمله زبان‌های که بهبودف به آنها خواند ترکی آذری، روسی، ارمنی، ترکی، فارسی، آلمانی، ایتالیایی، فرانسه، اردو و بنگالی را می‌توان یاد کرد.
در ایران او با نوازنده پیانو، چنگیز صادق‌اف و نوازنده تار، احسان داداشف برنامه اجرا کرد. این دو هنرمند در ایران بسیار محبوب بودند و کنسرت دوهفته‌ای آنها در ایران دو ماه طول کشید. رشید در هند نیز بسیار محبوب بود و ۶ کنسرت در آنجا اجرا کرد. اولین حضور او در هند به سال ۱۹۵۲ برمی‌گردد. در آنجا آوازهای آذربایجانی و چندین آواز هندی، اردو و بنگال خواند. یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۵۳ با گروه مشهوری از نوازندگان شوروی به هند بازگشت، اما این بار بعنوان یک چهره آشنا. در هر کنسرت از او خواسته می‌شد که محبوبترین آواز هندی آن دوران یعنی «هندوستان بهترین کشور است» را برایشان بخواند.
در راه حیدرآباد جمعیت بسیاری از هندیان در حالی که گل و میوه در دست داشتند قطار وی را متوقف کردند و به او اصرار کردند برایشان آواز بخواند. سپس او بر روی قطار رفت و جمعیت را با خواندن آوازهای آذربایجانی و هندی سرگرم نمود.
رشید همچنین کنسرت‌هایی را در آمریکای جنوبی داشت که در مجموع شامل ۵۶ پرواز بود.
این هنرمند با آواز تِنور و تغزلی در سال‌های ۴۴-۱۹۳۸ در ارکستر فیلارمونیک ایروان در ارمنستان به عنوان تکخوان در اپرا تئاتر دولتی ارمنستان هنرنمایی نموده‌است. در سال ۵۶-۱۹۴۶ در ارکستر فیلارمونیک دولتی آذربایجان و در سال‌های ۶۰-۱۹۵۳ در اپرا باله دولتی بنام آخوندوف فعالیت داشته‌است. در سال ۱۹۶۶ تشکیل دهنده و رهبر ارکستر آذربایجان بود و در اجرای ترانه‌ها و موسیقی مردمی آذربایجان و در اجرای نقشهای متنوع در هنر تئاتر با آوازخوانی ایفای نقش نموده‌است. در اجرای ترانه‌های آذربایجان کمال مهارت و استادی را دارا بوده و بیش از ۶۰ سال از عمر خود رادر اجرای ترانه‌های اکثر ملل سپری کرده‌است.
آرامگاه رشید بهبودف پارک مفاخر باکو
رشيد بهبودف
بهبودوف با ابداع شیوه جدیدی در آوازخوانی علاوه بر اینکه به شهرت فراوانی در بسیاری از کشورها دست یافت بلکه بسیاری از خوانندگان ترک‌زبان بعد از او به تقلید از شیوه وی پرداختند. بهبودوف در زمانی به عنوان سفیر به بعضی از کشورهای دنیا سفر کرد و در آنجا به اجرای انواع اپرا و آواز به زبان بومی آن محل یا به زبان ترکی آذربایجانی پرداخت.
عنوان هنرمند مردمی اتحاد جماهیر شوروی بزرگترین افتخاری بود که می‌توانست به یک هنرمند در شوروی داده شود. اما دولت شوروی ابتدا این جایزه از وی دریغ داشت. آنها پذیرفتند که رشید خواننده بزرگی است اما گفتند که وی تنها خواننده پاپ است نه اپرا. اما رشید تنها خواننده پاپ نبود و نقشهای بسیار پیچیده‌ای در اپرا اجرا می‌نمود. همان‌گونه که در نقش بالاش در اپرای سویل نشان داد و سرانجام به خاطر این کار جایزه یادشه را گرفت که برای هنرمندان آذربایجانی یک اتفاق غیرعادی بود چون عموماً این لقب نصیب هنرمندان روسی می‌شد. بسیاری نیز معتقد بودند که او ترانه‌های روسی را به مراتب بهتر از خوانندگان روس اجرا می‌کند.
فرزند وی رشیده رشید راه پدر را ادامه می‌دهد.
آیریلیق یکی از ترانه‌های فولکلور و عامیانه آذربایجان به شمار می‌آید رجب ابراهیمی (فرهاد) آن را در ۱۳۳۵ خورشیدی سرود و استاد علی سلیمی آهنگ سازی آنها را انجام داد و خانم وارتوش(همسر استاد سلیمی) از رادیو تبریز ان را اجرا کرد. ترانه آیریلیق با اجرای رشید بهبودف شهرت جهانی پیدا کرد و بعدها لطف یار ایمانوف و گوگوش (آلبوم: نیمه گمشده من)و منصور(در تک اهنگ ایریلیق)هم آن را اجرا کردند.
قبل از ترجمه آیریلیق بهتره کمی در مورد تاریخچه اون بخونیم:
رجب ابراهیمی (فرهاد) در روستای کورعباسلو از توابع اردبیل در آبان ماه ۱۳۱۴ از مادر زاده شد. او بعد از آشنایی با استاد سلیمی اشعار « آغلاما» ، «آچیل سحر » و « آیریلیق » را نوشت و استاد علی سلیمی آهنگ سازی آنها را انجام داد و خانم وارتوش(همسر استاد سلیمی) از رادیو تبریز اونها رو اجرا کرد.
ترانه آیریلیق با اجرای رشید بهبودف شهرت جهانی پیدا کرد و بعدها لطف‌یار ایمانوف و گوگوش(آلبوم: نیمه گمشده من) هم اونو اجرا کردند.
دانلود ترانه:
http://s2.picofile.com/file/7324681391/rashid_behbudov_ayrilik.mp3.html
شعر آیریلیق
فیکریندن گئجه لر یاتا بیلمیرم
بو فیکری باشیمدان آتا بیلمیرم
نئیله ییم که سنه چاتا بیلمیرم
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
اوزوندور هیجرینده قارا گئجه لر
بیلمیرم من گئدیم هارا گئجه لر
ووروبدور قلبیمه یارا گئجه لر
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
یادیما دوشنده آلا گوزلرین
گویده اولدوزلاردان آلام خبرین
نئیله ییم کسیبدیر مندن نظرین
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
آیریلیق دردینی چکمه ین بیلمز
یاردان آیری دوشن گوز یاشین سیلمز
دئییرلر اینتظار خسته سی اؤلمز
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
نئجه کی ائلیمدن آیری دوشندن
سورار بیربیرینی گوروب بیلندن
حسرتله سیزلار یار داییم بو غمدن
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
ایل لردی اوزاقام آرخام ائلیم دن
بلبلم دوشموشم آیری گولوم دن
جور ایله آییریب شیرین دیلیم دن
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
اولوبدور بیگانه یاریم_ یولداشیم
غریبه ساییلیر سئوگیم – سیرداشیم
بوجاوان چاقیمدا آغاردیب باشیم
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
منی آغلاداندان گولوش ایسته رم
آیری دوشنیمله گوروش ایسته رم
حصاری ییخماقا یوروش ایسته رم
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
سئوگیلیک اولوبدور شانی فرهادین
سئوگی سی هاردادیر، هانی فرهادین
دییه ره ک چیخاجاق جانی فرهادین
آیریلیق، آیریلیق، آمان آیریلیق
هر بیر دردن اولار یامان آیریلیق
ترجمه فارسی آیریلیق
از فکر تو شبا خوابم نمیبره
نمیتونم این فکر رو از سرم بیرون کنم
اینا رو میگم چون نمیتونم بهت برسم
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
در هجر تو سیاه و درازند شبا
نمیدونم کجا برم من شبا
قلب منو زخمی کرده شبا
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
وقتی چشای رنگیت یادم میافته
تو آسمونا از ستاره‌ها خبرشونو می‌گیرم
چیکار کنم که نظرشو از من بریده
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
درد جدایی رو هر کی نکشه نمیفهمه
پاک نمی‌کنن چشمی که از یارش جدا مونده
میگند بیمار انتظار نمی‌میره
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
چطور وقتی دور میشم از ایل و تبار
میپرسم تک تکشونو از خبر دار
زاری می‌کند از حسرت این غم دائما یار
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
سالهاست از ایل و تبارم دورم
بلبلم که از گلم دورم
با جفا جدا کرده منو از زبان شیرینم
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
یار و یاورم بیگانه گشته
عشق و همرازم به سان غریبه گشته
از جوانی مویم سپید گشته
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
از اونی که منو گریونده خنده میخوام
با اونی که جدا افتاده‌ام دیدار میخوام
برا فرو ریختن حصار یورش میخوام
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی
عاشقی شده شان فرهاد
کجاست معشوق فرهاد
موقع گفتنش در میاد جون فرهاد
جدایی، جدایی، امان از جدایی
از هر دردی بدتر جدایی